سوره عبس

«سوره عبس» هشتادمین سوره از قرآن کریم است و دارای ۴۷ آیه می باشد. این سوره، سوره «سَفَرَة» نیز نامیده می شود.

نزول سوره

«سوره عبس» در مکه نازل شده است. این سوره در ترتیب مصحف، هشتادمین سوره و در ترتیب نزول، بیست و چهارمین سوره قرآن کریم است که پیش از آنسوره نجم و پس از آن سوره قدر نازل شده است.

عدد آیات

تعداد آیات سوره عبس، چهل و دو آیه حجازى و کوفى و چهل و یک آیه بصرى و چهل آیه شامى و مدنى اوّل است. اختلاف آیات آن در سه آیه است. «وَ لِأَنْعامِکمْ» حجازى و کوفى «إِلى‌ طَعامِهِ» شامى است، غیر یزید بریدى «الصّاخه» غیر قرائت شامى.

هدف سوره

روایاتى از طرق اهل سنت وارد شده که این آیات درباره داستان ابن ام مکتوم نابینا نازل شد، که روزى بر رسول خدا (ص) وارد شد در حالى که جمعى از مستکبرین قریش نزد آن جناب بودند و با ایشان در باره اسلام سخنان سرى داشتند، رسول خدا (ص) از آمدن ابن ام مکتوم چهره در هم کشید، و خداى تعالى او را مورد عتاب قرار داد که چرا از یک مردى تهی‌دست چهره در هم کردى؟

از طرق شیعه هم روایاتى به این معنا اشاره دارد. ولى در بعضى دیگر از روایات شیعه آمده که مردى از بنى امیه نزد آن جناب بوده، و او از آمدن ابن ام مکتوم چهره درهم کشید، و آیات، در عتاب او نازل شد.

و به هر حال غرض سوره، عتاب هر کسى است که ثروتمندان را بر ضعفاء و مساکین از مؤمنین مقدم مى‌دارد، اهل دنیا را احترام می کند و اهل آخرت را خوار می شمارد، بعد از این عتاب، رشته کلام به اشاره به خوارى و بی‌مقدارى انسان در خلقتش و اینکه در تدبیر امورش سراپا حاجت است و با این حال به نعمت پروردگار و تدبیر عظیم او کفران می کند کشیده شده، و در آخر سخن را با ذکرقیامت و جزاء و تهدید مردم خاتمه می‌دهد.

فضیلت سوره

ابى بن کعب از پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله روایت کرده که فرمود و کسى که سوره عبس را قرائت کند، روز قیامت می آید در حالى که صورتش خندان و خوشحال است.

و معاویه بن وهب از امام صادق علیه السّلام روایت کرده که فرمود: هر کس سوره «عَبَسَ وَتَوَلَّىٰ» و سوره «إِذَا الشَّمْسُ کوِّرَتْ» را بخواند، در زیر عرش خدا و در سایه خدا و کرامت او در بهشت خواهد بود و این بر پروردگارش بزرگ نیست.

پانویس

منابع

• فضل بن حسن طبرسی، ترجمه مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج‌۲۶، ص۲۹۲.
• محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج‌۲۰، ص۳۲۵، قم ۱۳۷۴.
• ترتیب نزول سوره ها، در همین دانشنامه.

پیوست

سوره عبس/متن و ترجمه